Bir Tereddüdün Romanı – Peyami Safa Roman İncelemesi

Tanıtım / Kimlik Bilgileri

Bir Tereddüdün Romanı, Peyami Safa’nın psikolojik roman türündeki özgün eserlerinden biridir. İlk kez 1933 yılında yayımlanan roman, yazarın bireyin ruhsal derinliklerine ve iç çatışmalarına duyduğu ilgiyi derinlemesine yansıtır. Günümüzde Ötüken Neşriyat tarafından yayımlanan eser, 240 sayfa civarında olup Türk edebiyatında psikolojik roman anlayışının öncülerinden biri olarak kabul edilir.

Romanın yazarı Peyami Safa, 1899 yılında İstanbul’da doğmuş ve 1961 yılında yine İstanbul’da vefat etmiştir. Henüz çocuk yaşta geçirdiği kemik hastalığı nedeniyle eğitim hayatı sekteye uğramış, ancak kendi kendini yetiştirerek Türk edebiyatının en üretken kalemlerinden biri hâline gelmiştir. Genç yaşta gazeteciliğe başlamış; edebiyat, felsefe, psikoloji ve siyaset alanında kalem oynatmıştır. Sözde Kızlar, Fatih-Harbiye, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu ve Dokuzuncu Hariciye Koğuşu gibi romanlarıyla tanınan yazar, aynı zamanda Server Bedi mahlasıyla popüler polisiye türünde eserler de kaleme almıştır.

Peyami Safa’nın edebi kimliği, Servet-i Fünun’dan beslenen bireyci roman anlayışı ile Cumhuriyet dönemi gerçekçiliği arasında bir köprü niteliği taşır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Ahmet Hamdi Tanpınar gibi yazarlarla aynı dönem içinde yer almasına rağmen, Safa’nın romanları daha çok bireyin iç dünyasını konu edinir. Psikolojik çözümleme, onun romanlarında yalnızca bir anlatım biçimi değil; aynı zamanda felsefi bir duruşun da ifadesidir.

Bir Tereddüdün Romanı, bu yönüyle yazarın sanat anlayışını en berrak biçimde ortaya koyan metinlerden biridir. Roman yalnızca bir aşk veya hastalık hikâyesi anlatmaz; aynı zamanda bireyin varoluş sancılarını, yaşama tutunma çabasını ve ölümle yüzleşme korkusunu sahici bir dille işler. Otel odasında geçen birkaç saatin anlatımıyla şekillenen kurgu, insanın iç dünyasındaki çöküşü bütün boyutlarıyla yansıtır.

Bu bağlamda eser, dönemin toplumsal meselelerinden ziyade, bireyin iç hesaplaşmalarına odaklanan modernist bir roman olarak değerlendirilebilir. Peyami Safa, tıp ve psikolojiye duyduğu ilgiyi edebiyata aktararak Türk romanında benzeri az rastlanan bir üslup geliştirmiştir. Bir Tereddüdün Romanı da bu yönüyle, modern Türk romanının psikolojik damarını besleyen temel yapıtlardan biri olarak kabul edilir.

Giriş (Tez / Çözümleme Amacı)

İnsan ruhunun karanlık dehlizlerine inmek, edebiyatın her döneminde zor bir yolculuktur. Peyami Safa, Bir Tereddüdün Romanı adlı eseriyle bu yolculuğu cesurca gerçekleştiren nadir yazarlardan biridir. Romanda yalnızlık, ölüm korkusu ve içe kapanış temaları, sıradan bir olay kurgusu içinde değil; yoğun psikolojik çözümlemelerle derinleştirilmiş anlatımla sunulur.

Bu inceleme, eserde öne çıkan ruhsal çözülme, ölüm karşısındaki yalnızlık hissi ve bireyin iç çatışmaları gibi temaları odağa alacaktır. Roman, hem fiziksel bir mekâna hem de zihinsel bir boşluğa hapsolmuş bir adamın hayatta kalma çabası üzerinden ilerler. Bu çabanın biçimsel olarak nasıl anlatıldığı, karakterlerin iç dünyasıyla nasıl örtüştüğü ve anlatım tekniklerinin bu temaları nasıl desteklediği analiz edilecektir.

Bununla birlikte, Muallâ karakteri üzerinden romandaki alımlayıcı bakışın nasıl işlediği ve metnin “bir roman içinde roman” yapısıyla nasıl derinleştiği de değerlendirilecektir. Eserin, modern bireyin varoluş sancısını sembolik ve fiziksel düzlemde nasıl işlediği, yalnızca bir edebi analiz değil; aynı zamanda dönem ruhunu anlamak açısından da önemlidir.

Peyami Safa’nın diğer eserlerine göre daha deneysel bir anlatıma sahip olan bu roman, anlatıcının kimliğini de sorgulatacak kadar belirsizleşen bir kurgu yapısı içerir. Bu nedenle çözümleme yalnızca içerikle değil, aynı zamanda yapısal tercihlerle de ilişkili olacak şekilde bütüncül biçimde yürütülecektir.

Olay Örgüsü ve Kurgusal Yapı

Bir Tereddüdün Romanı, klasik anlamda bir olay örgüsüne sahip değildir. Romanın merkezinde, adı verilmeyen hasta bir adamın otel odasında geçirdiği derin bir kriz ve bu krizin yarattığı ruhsal sarsıntılar yer alır. Okur, bu adamın yaşadığı olaylara değil; içinden geçtiği psikolojik duruma tanıklık eder. Zaman kavramı, olayların sırasından çok zihinsel deneyimin yoğunluğuyla biçimlenir.

Romanda olaylar, üç temel yapı üzerine oturtulabilir: serim, düğüm ve çözüm. Serim bölümü, hasta adamın otel odasında bilinçsiz hâlde uyanışıyla başlar. Dış dünyaya dair algılar zayıftır. İlk belirtiler fiziksel bir rahatsızlığa işaret eder; mide bulantısı, terleme, baş dönmesi gibi.

Düğüm bölümü, bu fiziksel belirtilerin zihinsel paniğe dönüşmesiyle şekillenir. Adam, kendisini ölüme doğru ilerleyen bir sürecin içinde hisseder. Zile basma çabası, kapıya doğru sürünmesi, yardım istemesi gibi eylemler bu bölümde yoğunluk kazanır. Her çaba, daha derin bir yalnızlık duygusuyla sonuçlanır.

Çözüm bölümünde, doktor beklentisi gerçekleşir mi bilinmez; ancak adamın hayatta kalma çabası bir nevi teslimiyetle sona erer. Olaylar fiziksel düzlemde çözülmese de ruhsal bir doruk noktaya ulaşır. Adam, ölümle baş başa kalmıştır. Kimi zaman seslenir, kimi zaman zihninde geçmişe dönerek hatıralarla konuşur. Ancak her çağrısı, yeni bir yankısızlıkla karşılanır.

Bu yapının dışında romanda önemli bir dış anlatı katmanı yer alır. Muallâ adlı genç bir kadın, bu kitabı eline alır ve okudukları üzerinden romana dâhil olur. Yani roman içinde başka bir romana tanıklık edilir. Bu yapı, romanı tek eksenli olmaktan çıkarır. Aynı zamanda metinlerarasılığa yakın bir kurgu düzeyi oluşturur.

Doruk noktası, hasta adamın otel kapısına kadar gidip dışarı çıkmakla kalmasıdır. Burada fiziksel yıkım kadar, toplumsal görünüme dair duyduğu utanç da önemlidir. Üstü çıplaktır, saçları dağınıktır ve hastalığı herkesin önünde açığa çıkacaktır. Bu noktada yalnızlık hissi, varoluşsal bir yüzleşmeye dönüşür. Artık yalnızca beden değil, benlik de kırılmak üzeredir.

Romanın sonunda olaylar bir çözüme ulaşmaz. Ancak yaşanan her şey bir bilinç dalgalanması içinde tamamlanır. Zaman çizgisel değil, iç içe geçmiştir. Okur, baştan sona aynı ana takılı kalmış bir bilincin kırılgan haritasını izler.

Karakterler ve Karakter Gelişimi

Hasta Adam

Romanın merkezinde yer alan hasta adam, ismi verilmeden anlatılan, ağır bir kriz içinde kıvranan bir karakterdir. Otel odasında yaşadığı fiziksel çöküş, aynı zamanda ruhsal bir çözülmenin dışavurumudur. Hastalığı yalnızca tıbbi değil; psikolojik, varoluşsal bir buhrandır. Kendisine yardım edecek kimseyi bulamayan adam, zamanla hem insanlardan hem de hayattan uzaklaştığını hisseder.

Adamın fiziksel hali her geçen sahnede daha da kötüleşir. Terlemeler, titremeler, kasılmalar ve mide bulantıları ile başlayan belirtiler, ölüm korkusunu sürekli canlı tutar. Bu korku, onun zihninde yalnızlık hissiyle birleşerek panik, çaresizlik ve isyan gibi ruhsal tepkilere yol açar.

Bu karakterin gelişimi klasik bir değişim çizgisi izlemez. Zaman ilerledikçe fiziksel gücü azalır; buna karşın zihinsel derinliği artar. Bu nedenle anlatıcı, onun çözülüşünü değil; iç dünyasındaki farkındalığı izler. En sonunda “yalnız ölmek” fikriyle yüzleştiğinde, insan ilişkilerinin değerini sorgular. Toplumla olan bağı, ölüm karşısında daha belirgin hâle gelir.

Muallâ

Muallâ, romanın “okur içindeki karakter” işlevini üstlenir. Romana dış dünyadan dâhil olur; bir başka deyişle kitabı eline alır ve karakterin hikâyesini okuyan kişidir. Ancak kısa sürede bu okuma, sıradan bir ilgiyi aşar. Muallâ, satırlar arasında kaybolur; hasta adamın ruhsal dünyasına kapılır. Kimi zaman empati kurar, kimi zaman irkilir. Onun okuma süreci, aynı zamanda bir iç hesaplaşma hâlidir.

Muallâ’nın romandaki varlığı, metnin yalnızca hasta adamla sınırlı kalmamasını sağlar. Okurun yerine geçen bir “ikinci okur” işlevi görür. Başlangıçta kitabı bırakmak ister. Fakat tekrar tekrar geri döner. Bu, onun da karakter olarak bir dönüşüm geçirdiğini gösterir. Başlangıçta seçici, mesafeli ve zevklerine düşkün bir genç kadındır. Ancak zamanla merakı, dehşete ve sorgulamaya dönüşür.

Diğer Karakterler

Raif, Muallâ’ya bu kitabı öneren kişidir. Kendisi romanda doğrudan etkili değildir. Fakat Muallâ ile yazar arasında bir köprü kurar. Raif’in kitaba dair olumlu yargısı, Muallâ’nın duygusal dünyasında bir tür yönlendirici etki yaratır.

Otel hizmetçileri, doktoru çağırmaya giden adam ve diğer yan karakterler ise daha çok ruh hâlini pekiştiren fon kişilerdir. Özellikle hizmetçilerin ilgisizliği, hasta adamın yalnızlık duygusunu kuvvetlendirir. Kimse onun çağrılarına gerçek anlamda karşılık vermez. Her karakterin bu ilgisizliği, ölümün kaçınılmaz sessizliğini yansıtır.

Tema ve Çatışma Analizi

Ölüm Korkusu ve Yalnızlık

Bir Tereddüdün Romanı’nın temel teması, ölüm korkusu ve onunla iç içe geçmiş yalnızlık duygusudur. Hasta adamın yaşadığı kriz, sadece bedensel bir çöküş değildir. O, ölümle baş başa kalmanın ne anlama geldiğini adım adım fark eder. Hiçbir yardımın gelmemesi, kapının çalınmaması, zilin duyulmaması, bu yalnızlığın görünür işaretleridir.

Bu korku, fiziksel belirtilerin ötesine geçer. Adam, ölüm karşısında sadece birey olarak değil, insanlıkla bağı kesilmiş bir varlık gibi davranır. Bu durum, onun içindeki cemiyet ihtiyacını daha belirgin hâle getirir. İnsanı insan yapan, başka insanların varlığıdır. Roman, bu gerçeği yoğun bir bilinç akışıyla sunar.

İç Çatışma

Romanda karakterin dış dünyayla çatışmasından çok, kendi içinde yaşadığı çatışmalar öne çıkar. Yardım istemekle susmak arasında; yatakta kalmakla dışarı çıkmak arasında; yaşamakla ölmek arasında sürekli gelgit yaşar. Her karar anı, yeni bir bilinç sıçramasına dönüşür. Bu çatışma, klasik dramatik yapıdan farklıdır. Gelişme, hareketle değil; düşünceyle sağlanır.

Hasta adamın zihni, sürekli iki yönlü işler. Bir yanda yaşama tutunmak isteyen bir irade, diğer yanda pes eden bir ruh hâli vardır. Bu nedenle roman, hem karanlık hem umutlu bir anlatım barındırır. Her çağrı, her zil sesi ya da her çaba, biraz daha fazla iç hesaplaşmaya neden olur.

Simgesel Anlamlar

Eserde birçok unsur sembolik anlam taşır. Özellikle çay fincanı, hem fiziksel hem metaforik bir detaydır. Üstünde sigara külü yüzüyordur. İçine bakıldığında boğulmuş yılan parçaları, mide bulandıran bir kütle görünür. Bu fincan, yaşamanın değil; ölümün sembolüdür. Aynı şekilde, otel odası da sıradan bir mekân değildir. Bu oda, bireyin dünyadan koptuğu, içe döndüğü bir bilinç uzamıdır.

Kapılar, düğmeler, aynalar, sesler… Hepsi karakterin ruh hâlini dış dünyaya yansıtan semboller hâline gelir. Özellikle kapı zilinin çalışmaması ya da yanlış düğmenin yanması, iletişimsizliğin simgesidir. Yardım istenmiştir; ama ulaşılamamıştır. Bu da romanın temel çatışmasını görünür kılar.

Toplumsal Yabancılaşma

Bir Tereddüdün Romanı sadece bireyin ölümüyle değil, toplumdan kopuşla da ilgilenir. Yardıma gelenlerin tepkisizliği, doktorun gecikmesi, kadınların korkuyla geri çekilmesi; hepsi modern toplumun duyarsızlık krizine işaret eder. Ölüm yalnız bir durum değil; aynı zamanda sosyal bir sorundur. Roman, bu açıdan varoluşçu edebiyatın öncülerinden sayılabilecek bir duyarlılık taşır.

Dil, Üslup ve Anlatım Teknikleri

Peyami Safa’nın edebi kimliği, özellikle psikolojik çözümlemelere dayalı diliyle öne çıkar. Bir Tereddüdün Romanı da bu anlayışın en yoğun örneklerinden biridir. Yazar, olay anlatımını geri plana çeker; bunun yerine iç dünya betimlemelerine ağırlık verir. Bu tercihiyle klasik roman yapısından uzaklaşır. Metin, büyük ölçüde zihinsel süreçlerin bir haritası gibidir.

İç Monolog ve Bilinç Akışı

Romanda iç monolog ve bilinç akışı teknikleri yoğun şekilde kullanılır. Hasta adamın düşünceleri, kesintisiz bir şekilde aktarılır. Paragraf yapıları uzun, cümleler çoğu zaman dalgalıdır. Ancak bu biçim, karakterin içinde bulunduğu ruh hâlini doğrudan yansıtır. Zihinsel karmaşa, dilin yapısına da yansır.

Anlatıcı, karakterin zihninden ayrılmaz. Bu sayede okur, fiziksel olaylardan çok ruhsal sarsıntıları hisseder. Zaman zaman gerçek ile hayal iç içe geçer. Özellikle gece sahnelerinde, bu belirsizlik tekniği daha da belirginleşir. Karakter bir düğmeye uzanır ama bastığı ışık mıdır, yoksa zihinsel bir çağrışım mı, bilinmez.

Betimlemeler ve Detaycılık

Peyami Safa, betimlemeleri yalnızca dekor amacıyla kullanmaz. Her ayrıntı, karakterin iç dünyasını yansıtan birer sembole dönüşür. Yatak, yastık, musluk taşı, fincan, zil düğmesi… Bunların her biri fiziksel varlık olmaktan çıkar. Ruhsal durumun bir izdüşümü hâline gelir.

Özellikle çay fincanı sahnesi, bu yöntemin doruk noktasıdır. Soğumuş çayın içinde yüzen sigara külleri, adamın hastalığını dış dünyaya yansıtır. O anın iğrençliği, yaşama karşı duyulan yabancılaşmanın görsel simgesine dönüşür.

Dil Estetiği ve Cümle Yapısı

Yazar, süslü anlatımdan kaçınmaz; ancak bu süs, anlamı gölgelemez. Cümle yapısı zaman zaman devrikleşir, zaman zaman akışa kapılır. Ancak bu durum, rastlantısal değildir. Her devrik cümle, bir zihinsel bozulmayı karşılar. Her tekrar, bir takıntının izidir.

Yine de, metin didaktik değildir. Peyami Safa, karakterin içini doğrudan anlatmaz. Onu yaşatır. Bu sayede okur, karakterin yaşadıklarını hissetmekle kalmaz; adeta onunla birlikte nefes alıp verir. Üslup, bu ortaklaşmayı sağlayacak şekilde ayarlanmıştır.

Leitmotiv ve Tekrarlar

Romanda sıkça kullanılan bir diğer teknik leitmotivtir. Özellikle “çay iç”, “bana doktor”, “beni yalnız bırakmayınız” gibi tekrar eden ifadeler, karakterin zihnindeki saplantıları temsil eder. Bu tekrarlar, yalnızca estetik değil; aynı zamanda psikolojik birer yansımadır. Her tekrar, ölümle biraz daha yakınlaşan bir ruhun yankısı gibidir.

Mekân ve Zaman

Otel Odası: Kapalı Bir Dünya

Bir Tereddüdün Romanı’nın hemen her sahnesi bir otel odasında geçer. Bu odanın dışına yalnızca birkaç adım atılır. Fakat anlatı hep aynı mekânda döner. Bu tercih, yalnızca fiziksel bir sınır değil; aynı zamanda ruhsal bir kapanış anlamı taşır. Otel odası, karakterin hem sığınağı hem hapishanesidir.

Mekân daraldıkça iç dünya genişler. Yatak, masa, musluk, zil düğmesi gibi gündelik nesneler, karakterin bilinç düzeyine göre anlam kazanır. Örneğin yatak; hastalıkla, düşme korkusuyla, hatta ölümle özdeşleşir. Bu nesneler bir dekor değil; anlatının ruhsal zeminidir.

Otelin loş ışıkları, ses geçirmeyen kapıları, ilgisiz hizmetçileriyle oluşturduğu atmosfer; yalnızlığı ve iletişimsizliği artırır. Bu ortam, karakterin yaşadığı her duyguyu büyütür. Dış dünyadan izole edilmiş bu alan, insanın iç sesiyle baş başa kalışının mekânsal karşılığıdır.

Zamanın Bükülmesi

Romanın zaman kurgusu, klasik çizgisel akıştan sapar. Olaylar bir gün içinde geçiyor gibi görünse de zaman, karakterin bilinç durumuna göre uzayıp kısalır. Bazen bir saniye saatler sürer; bazen bir gece aniden geçip gider. Bu da anlatıya hem gerçeküstü hem de ruhsal bir ritim kazandırır.

Zaman, dışsal bir ölçü birimi olmaktan çok, karakterin ruh hâline bağlı olarak akar. Bir düğmeye uzanmak, birkaç saniyelik bir eylem gibi görünür. Fakat anlatı içinde bu sahne sayfalarca sürebilir. Çünkü okur, yalnızca fiziksel hareketi değil; zihinsel dalgalanmayı da izler.

Ayrıca zaman, bazı bölümlerde kesintiye uğrar. Hasta adam, bayılır ya da bilincini kaybeder. Bu anlarda okur da onunla birlikte zamanın dışına çıkar. Geriye dönüşler ya da ani hatırlamalar, zaman çizgisini daha da kırar. Sonuç olarak romanın zamanı, fiziksel değil; tamamen bilinç merkezlidir.

Sessizlik ve Zamanın Donması

Otel odasında geçen zaman, dış dünyanın ritminden kopmuştur. Sokaktan gelen ayak sesleri, kornalar, çanlar bile boğuklaşır. Bu, zamanın sadece yavaşlaması değil; neredeyse donması anlamına gelir. Özellikle doktorun beklenmesi sahnesinde zaman tümüyle sıkışır. Her saniye, içsel bir çığlığa dönüşür.

Roman boyunca zaman, yaşamla ölüm arasındaki ince çizgiyi temsil eder. Zaman uzadıkça ölüm yaklaşır. Kısaldıkça panik artar. Bu çelişki, anlatının dramatik yapısını da besler.

Anlam ve Yorum / Zihniyet Bağlamı

Bir Tereddüdün Romanı, yalnızca bireyin ruhsal çözülmesini anlatmaz. Aynı zamanda bir zihniyet metnidir. Peyami Safa, bu eserinde birey-toplum ilişkisine, modern insanın yalnızlığına ve varoluşsal korkularına dair derin izlekler sunar. Bu izlekler, romanı yalnızca estetik değil; felsefi bir düzlemde de önemli kılar.

Varoluşçuluk ve Modern Birey

Romanın en belirgin düşünsel arka planı, varoluşçuluğa yakın bir birey çözümlemesidir. Hasta adam, yalnızca ölmek üzere olan bir beden değildir. Aynı zamanda anlam arayan bir ruhun temsilcisidir. Hayatın neden sürdüğüne, insanın neden yaşadığına ve ölümün ne olduğuna dair sorular, olayların gölgesinde sürekli dolaşır.

Bu sorgulama, herhangi bir teolojik dayanakla da açıklanmaz. Karakter Tanrı’yla konuşmaz; kaderi kabullenmez. Onun derdi, neye dayanacağını bilememesidir. Bu nedenle yalnızlık, fiziksel bir terk ediliş değil; anlamsızlık karşısında duyulan bir çaresizliktir.

Toplumdan Kopuş ve Yabancılaşma

Roman boyunca hasta adama yaklaşan herkes, ya ilgisizdir ya da korkar. Hizmetçiler yardım etmekten kaçınır. Kadınlar kapının eşiğinde durur ama içeri girmez. Bu sahneler, yalnızca olay değil; toplumsal yabancılaşmanın metaforudur. Modern birey, toplum içinde bile yalnız kalabilir. Bu yalnızlık, hastalıkla daha da belirginleşir.

Özellikle otel gibi geçici bir mekânda geçen olaylar, bireyin aidiyetsizliğini vurgular. Otel ne evdir ne hastane. Geçici bir yerin içinde kalıcı bir kriz yaşanır. Bu çelişki, modern insanın hem fiziki hem de duygusal düzlemde yerleşememe hâlini gösterir.

Cumhuriyet Dönemi Aydını ve Bireysel Çatlak

Peyami Safa, bu romanı 1930’lu yıllarda yazar. Bu dönem, Cumhuriyet’in kültürel dönüşüm sürecidir. Batılılaşma, şehirleşme, bireysel özgürlük gibi kavramlar gündemdedir. Ancak bu yenilikler, bireyin iç huzurunu getirmez. Roman, yeni dönemin ideal bireyini değil; bocalayan bireyini gösterir.

Özellikle Muallâ karakteri üzerinden bu durum net biçimde görünür. Muallâ, iyi eğitim almış, kültürlü bir genç kadındır. Fakat içten içe kararsız ve huzursuzdur. Kitabı anlamakta zorlanır. Okudukları karşısında hem etkilenir hem tedirgin olur. Bu durum, aydın sınıfın duygusal ve zihinsel bölünmüşlüğünü temsil eder.

İdeolojik Tarafsızlık

Romanın dikkat çeken bir diğer özelliği de herhangi bir ideolojik yönlendirmeye girmemesidir. Peyami Safa, okuyucusuna bir düşünceyi telkin etmez. Ne dine yönelir ne bilime sığınır. Yalnızca insanı anlatır. Bu yönüyle roman, bireyin evrensel durumunu, dönemin ötesine geçerek işler.

Eserdeki sorular bugüne de seslenir: İnsan neden korkar? Yalnızlık kaçınılmaz mı? Ölüm gerçekten bu kadar sessiz mi gelir? Bu sorular, metni zamandan ve mekândan bağımsız olarak evrenselleştirir.

Değerlendirme ve Sonuç

Bir Tereddüdün Romanı, Türk edebiyatında psikolojik roman geleneğinin en yoğun örneklerinden biridir. Peyami Safa, bu eserde klasik olay akışını bir kenara bırakır. Onun yerine bireyin iç dünyasına yönelir. Romanın neredeyse tamamı bir otel odasında geçer. Ancak bu dar alan içinde büyük bir ruhsal fırtına yaşanır.

Romanın en güçlü yönü, iç monolog ve bilinç akışı tekniklerinin ustalıkla kullanılmasıdır. Hasta adamın yaşadığı kriz, okuyucuyu da içine çeker. Okur, yalnızca gözlemci değil; aynı zamanda deneyimleyici konumundadır. Bu anlatım tarzı, romanı edebi bir metinden çok, bir iç yolculuk hâline getirir.

Dil ve üslup açısından bakıldığında, metin yer yer ağırlaşsa da estetikten ödün vermez. Her cümle, karakterin zihinsel durumunu yansıtır. Detaylar özenle seçilmiştir. Betimlemeler, semboller ve tekrarlar metne derinlik kazandırır. Özellikle “beni yalnız bırakmayınız” gibi leitmotivler, romanın temel duygusunu özetler.

Bununla birlikte, romanın zayıf sayılabilecek yönleri de vardır. Olay akışının zayıf olması, bazı okuyucular için yorucu olabilir. Anlatım yer yer yoğunlaşır; bu da dikkat gerektirir. Fakat bu yoğunluk, eserin hedeflediği etkiyle doğrudan ilişkilidir. Yazar, dikkat dağıtan hiçbir unsura yer vermez.

Eser, özellikle psikolojiye, bireyin iç dünyasına ve modern insanın krizlerine ilgi duyan okuyucular için uygundur. Toplumsal olaylardan çok bireysel deneyimlere yönelir. Bu nedenle genç yetişkinler, edebiyat öğrencileri ve varoluşsal temalara ilgi duyanlar için ideal bir metindir.

Sonuç olarak Bir Tereddüdün Romanı, Türk edebiyatında cesur bir deneme olarak öne çıkar. Olay değil, ruh anlatır. Yazar dışarıyı değil, içeriği gözlemler. Bu yönüyle metin, klasik roman okurunu şaşırtabilir. Ancak sabırla okunduğunda, son derece çarpıcı bir edebi ve insani deneyim sunar.